از کارخانه پروسس تا فراموشی زرع پنبه؛ کشاورزان بادغیس از کشت این نبات دست کشیده اند

“پنبه” گیاهی علفی و نوع از محصول کشاورزی است که از”غوزه” آن، نخ و ریسمان و پارچه‌های نرم و زیبای درست می‎شود.کشت پنبه به عنوان نبات یک‌ساله در مزارع آبی و للمی بادغیس درگذشته‌های نه چندان دور، به طور چشم‌گیر و خیره‎ کننده‎ی مروج بوده و بسیاری از کشاورزان آن‌را در کشت‌زارهای شان زرع می‎نمودند.اما در این اواخر ظاهراً ساحه کشت پنبه به کمترین میزان آن کاهش یافته، چنان که کشاورزان اندک و حتی انگشت شماری در بادغیس روی به زرع آن میاورند.عبدالبصیر ۴۰ساله باشنده‎ی منطقه‎ی موسوم به”پده”ی ولسوالی آبکمری ولایت بادغیس یکی از کشاورزان این ولایت است که تا یک دهه قبل چندین جریب زمین اش را پنبه کشت می‎کرد و از آن دها کیلوگرام محصول بدست می آورد.وی می‎گوید: درسال‌های اخیر او و سایر کشاورزان محلی، دست از کشت پنبه برداشته و دیگر کمتر کسی را می‎شناسد که پنبه را در کشت‌زارهای شان زرع کند.هرچند این کشاورز قصد دارد تا امسال ساحه کوچک از کشت‌زارش را پنبه کشت کند اما می افزاید که؛ بذر یا دانه آن را نمی‎تواند از شهر پیدا و آن را زرع کند.این کشاورز تصریح می‏کند که:”حالا کشت پنبه به فراموشی سپرده شده چون از پنبه استفاده چندانی نمی‎شود، درگذشته از آن در تهیه دوشک و بالشت در خانه، نخ، ریسمان، جوال و خورجین کار گرفته می‎شد”.عبدالبصیر تنها کشاورزی در بادغیس نیست که از پنبه دل‌کنده و روی به زرع سایر نباتات آورده بلکه همانند او بسیاری از کشاورزان کشت پنبه را از لیست اقلام مزروعی در مزارع شان خط زده و حذف کرده اند.پنبه به عنوان یکی از اقلام عمده و اساسی در بادغیس مشهور بوده و سالانه در این ولایت صدها تُن پنبه تولید و پس از پروسس به سایر بخش‎ها صادر می‎گردید.برخی از کارمندان پیشین اداره زراعت بادغیس روایت می‎کنند که در پنج تا شش دهه‌ پیش، بیش از هزار جریب زمین در اطراف “رودخانه مرغاب” زیرکشت پنبه می‌رفت و از آن دوصد تا چهارصد تُن محصول بدست می آمد.براساس روایات آنان، در آن زمان درساحه دها جریب زمین کارخانه‌ی برای پروسس و بسته بندی پنبه از سوی حکومت وقت، با وسایل و تجهیزات مدرن در مرکز ولسوالی بالامرغاب ساخته شده بود.درکنار مصروف بودن کشاورزان به کشت پنبه، دها تن از ساکنان محل در آن کارخانه مصروف کار بودند که اکنون از این کارخانه و ابزارآلات آن خبری نیست و تنها دیوارهای شکسته و ریخته‎ آن در بالامرغاب به مشاهده می‎رسد.براساس ادعای برخی کارمندان پیشین اداره زراعت؛ کارخانه‎ی پروسس و بسته بندی پنبه بالامرغاب در جریان درگیری‌های داخلی ویران شد و تمامی تجهیزات و امکانات آن به سرقت برده شد.با این حال باشنده‎گان بادغیس؛ پنبه را از جمله محصولات اقتصادی برای جامعه و کشاورزان عنوان نموده و تاکید بر زمینه سازی کشت آن دارند.جمشید فرهادی باشنده‎ بادغیس می‌گوید:”درکنار رونق دهی کشت پنبه، نهادهای مسئول باید برای کشاورزان آن نیز توجه لازم را داشته باشند”.دل‌کنده‎گی کشاورزان از کشت پنبه در بادغیس سبب شده تا در مارکت پشم فروشی این ولایت در قلعه‎نو، حداقل یک کیلوگرام پنبه هم برای خرید و فروش وجود نداشته باشد.با این همه متخصصان امور زراعتی آغاز کشت پنبه در ولایت بادغیس را به بیش از شصت سال قبل نسبت می‎دهند و می‎گویند: کشت این نبات بیش از شش دهه قبل از ساحات مزروعی ولسوالی بالامرغاب در زمین‎های آبی آغاز و به سایر مناطق این ولایت نیز مروج شد.محمد موسی هجوم یک‌تن از این متخصصان می‎گوید: درگذشته‎ی نه چندان دور، ۸۰ درصد مزارع آبی در ولسوالی بالامرغاب پنبه کشت می‎شد و کشاورزان از آن محصول فراوان کسب می‎نمودند.به گفته‎ی آقای هجوم؛ برعلاوه زمین‌های آبی بالامرغاب به مرور زمان کشت پنبه به سایر مناطق و ولسوالی‌های بادغیس گسترش یافت و تا چندین سال قبل کشت می‎شد.هجوم می افزاید که:”کشت پنبه مصروفیت بزرگ برای شهروندان بود، در بادغیس یک شرکت وجود داشت، به قیمت مناسب از مردم خریداری می‎شد و اقتصاد کشاورزان از این رهگذار تامین می‎شد”.متخصصان تاکید دارند که: جریان جنگ و نا امنی، عدم توجه به زراعت و کشاورزی، کاهش تقاضا و افت خریداری پنبه سبب شد تا بسیاری از کشاورزان از کشت پنبه دست بردارند و روی به کشت نباتات دیگر از جمله “خشخاش” بیاورند.باورها اینست که توجه دولت برای رونق دهی کشت پنبه، بلند بردن سطح تقاضا داخلی و بیرونی و تشویق و زمینه سازی برای کشاورزان می‎تواند بار دیگر زرع و تولید این نبات را در بادغیس مروج سازد. گفته می‎شود که در پایان دهه ۱۹۷۰ میلادی میزان محصولات پنبه در تمامی ولایات کشور، بیش از ۱۷۰ هزار تُن در سال بوده که بادغیس نیز در آن سهم بزرگ داشته است.